Pochodzą z krypty książąt Czartoryskich znajdującej się w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia NMP w Sieniawie. Najstarsze wieńce z krypy datowane są na lata 60. XIX wieku, ostatnie pochodzą z XX wieku. 

Wieńce żałobne powstały w manufakturach Austrii i Francji, następnie składano je wraz z przywiezionymi trumnami w rodowej krypcie Czartoryskich w Sieniawie. Są niezmiernie interesujące. W prawdziwe zdumienie wprawia wykonanie tych rękodzieł, bardzo misterne i tchnące artyzmem. Podziw budzie także to, jak je odnowiono, ponieważ renowacji poddano mocno zniszczone wieńce.

Można wyróżnić wśród nich kilka rodzajów, np. o kształcie typowym i o kształcie krzyża, wieńce duże (średnica 80 cm) i małe (średnica 30 cm), jednokolorowe i różnobarwne, zdobione motywami roślinnymi lub geometrycznymi. Mają formy symetryczne i asymetryczne: o krzyżach pojedynczych lub podwójnych, łączonych z kołem, owalne i elipsoidalne, z gałązek kwiatów i krzewów.

Wieńce wykonano z naturalnych i szlachetnych materiałów, używając szklanych i porcelanowych koralików, porcelanowych płatków róż i innych kwiatów, papieru parafinowego lub kartonu (do wykonania liści barwionych na zielono lub ozdobnych krzyży splatanych z gałązek w kolorze kości słoniowej). Wykorzystano też metalowe blaszki. Konstrukcję wieńca tworzono za pomocą rusztowania zrobionego z drutów o różnych grubościach i nie ulegających odkształceniom. Głównie były to stopy metali najczęściej szlachetnych, nie korodujących w warunkach podziemnego grobowca.

Nie zachowały się szarfy i wstęgi z dedykacjami, dlatego nie wiadomo, komu dokładnie były przeznaczone. Istnieje jednak duży wieniec z dedykacją: "W Hołdzie dla Hotelu Lambert" - założony dla uczczenia pamięci księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, przewodzącego Wielkiej Emigracji we Francji. Jego obóz nazywany Hotelem Lambert (od jego rezydencji w Paryżu) skupiał inteligencję polską dążącą do odzyskania niepodległości.

Wieńce zasadniczo można podzielić na paryskie i wiedeńskie.

Paryski, wykonane dla Adama Jerzego Czartoryskiego i jego bliskich, charakteryzują się bogatym zdobieniem, wielobarwnością, zróżnicowaniem form: okrągłe, elipsoidalne w kształcie gałązki, krzyża, części koła, koszyka wklęsłego lub wypukłego, wewnątrz pełne lub puste. Poza tym odznaczają się niesamowitą liczbą wykorzystywanych elementów, np. w jednym doliczono się ponad 1,5 mln maleńkich koralików i porcelanowych płytek.

Wieńce wiedeńskie, wykonane dla rodziny Konstantego Czartoryskiego są dużo skromniejsze, przeważnie płaskie. Skonstruowane z koralików białych lub czarnych. Dominuje w nich powtarzający się wzór wianuszka z wmontowanym krzyżem. Spośród nich wyróżniają się bardziej dekoracyjne wianki przestrzenne z dodanym nad dolnym kołem wianuszka identycznym kołem górnym. Połączono je sznurkami koralików w sposób tworzący geometryczne figury rombów.

Wiele z tych wieńców liczy sobie około 130 lat. Posiadają one niekwestionowaną wartość zabytkową. Stanowią rzecz osobliwą i rzadko spotykaną nawet w europejskich stolicach, skąd pochodzą.

Po odnowieniu w 1985 roku przez krakowskie Pracownie Konserwacji Zabytków, sieniawskie wieńce umieszczono w stałej ekspozycji na wystawie pałacu. Obecnie znajdują się w Muzeum Kamienicy Orsettich w Jarosławiu.

Kontakt:

Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich

ul. Rynek 4, 37-500 Jarosław

tel./fax (+48) 16 621 54 37

e-mail: sekretariat@muzeum-jaroslaw.pl

www.muzeum-jaroslaw.pl

fot. Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich